مشاور رییس مجلس:
اصرار بر یك توافق بد به خاطر انتخابات خیانت است
به گزارش پارلمان ایران دات کام کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی و بین المللی و مشاور رئیس مجلس اظهار داشت: هدف ما این است که همه ی تحریم ها برداشته شود و کشور از لحاظ اقتصادی نفع ببرد. حل این مساله خودش یک زمان معقول نیاز دارد. از این جهت نباید عجله کرد به این معنا که شرایط را برای آمریکایی ها آسان نماییم و صرفا یک کاغذی بگیریم و بگوییم توافق کردیم
حدود دو هفته است که کشورهای انگلیس، آلمان، فرانسه، روسیه و چین در وین مشغول مذاکره با هیئت دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران هستند تا درباره ی بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهداتش تصمیم گیری کنند. جمهوری اسلامی ایران به سبب خروج آمریکا از برجام، مذاکره مستقیم با این کشور را رد کرده و برای بازگشت آمریکا به تعهداتش شروطی را تعیین کرده است.
به گزارش پارلمان ایران دات کام به نقل از ایسنا، پایگاه اطلاع رسانی KHAMENEI.IR جهت بررسی کم وکیف شروط جمهوری اسلامی به گفتگو با مهدی محمدی، کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی و بین المللی نشسته است. کسی که در سالهای قبل سابقه ی حضور در مذاکرات هسته ای را در کارنامه خود دارد و هم اکنون مشاورت رئیس قوه مقننه در امور راهبردی را برعهده دارد.
بهتر است گفتگو را با شروطی که ایران تعیین کرده است شروع نماییم. جمهوری اسلامی ایران برای بازگشت آمریکا به برجام چه شروطی تعیین کرده است؟ شروطی که هیئت مذاکره کننده ی ایرانی در وین مبتنی بر آن با طرف های اروپایی در حال مذاکره اند.
ایران همان جور که حضرت آقا فرمودند، برای بازگشت آمریکا به برجام شروطی را معین کرده؛ آمریکایی ها از توافق خارج شدند و بعد از آن که از توافق خارج شدند، خسارات بسیار قابل توجهی به ما وارد کردند. یک برآورد فقط این است که از می ۲۰۱۸ تا الآن چیزی حدود ۲۰۰ میلیارد دلار خسارت دیده ایم. ایران به صورت کلی چند شرط اساسی برای پذیرش بازگشت آمریکا به برجام و عضویت مجدد آمریکا در گروه ۱+ ۵ دارد؛ شرط اوّل این است که لغو تحریم ها باید بگونه ای صورت گیرد که انتفاع اقتصادی مدنظر ایران از برجام حاصل شود. ما از برجام نفع اقتصادی نبردیم، بلکه طرف مقابل منافع کاملی را که از برجام انتظار داشت به آن دست پیدا کرد که عبارت بود از محدودشدن برنامه ی هسته ای ایران به آن ابعادی که در برجام دیده شده بود.
امّا وقتی که ما به تاریخ رجوع می نماییم، می بینیم که ما از برجام نفعی نبردیم بخصوص در حوزه ی اقتصادی. وعده ای که به ایران داده شده بود به تعبیر آقای دکتر سیف، رئیس سابق بانک مرکزی تقریباً هیچ از آن محقق نشد. مساله ی اوّل برای ایران این است که هر نوع بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم ها باید بگونه ای باشد که انتفاع اقتصادی پایدار و ملموس و واقعی ایران از برجام را تضمین کند. این مساله ی اوّل است. شرط دوم این است که همه ی تحریم ها باید پیش از عمل ایران به تعهداتش برداشته شود.
همه ی تحریم ها، یعنی تحریم های پسابرجام و دوره ی ترامپ؟
همه ی تحریم ها، یعنی همه تحریم ها؛ ایران هیچ نوعی از تفکیک تحریم ها را قبول ندارد. این چیزی که آمریکایی ها خودشان اسمش را فهرست قرمز، فهرست سبز و فهرست زرد گذاشته اند و می گویند یک سری تحریم ها را برمی داریم، یک سری را برنمی داریم، یک سری دیگرش قابل مذاکره است. یا حالا شیوه های بیان دیگری هم دارد مثلاً تحریم های برجامی و غیربرجامی، ترامپی و غیرترامپی. اساساً شرط ایران این است که ما وارد این جور تفکیک های عناوین تحریمی نمی شویم. همه ی تحریم هایی که مانع انتفاع اقتصادی ایران از برجام بوده باید برداشته شود. حالا اینکه این ها مال دوره ی ترامپ است یا دوره ی اوباما یا با چه تگ و عنوان هایی و طبق چه قانونی وضع شده، اینکه دستور اجرایی رئیس جمهور است یا قانون کنگره به خودشان مربوط است. این ها به ما ارتباطی ندارد. ابتدا آمریکایی ها باید همه ی تحریم ها را بردارند تا آثار اقتصادی لغو تحریم ها برای ایران آشکار شود و ایران آن آثار اقتصادی را راستی آزمایی کند. وقتی این اتفاقات افتاد، ایران آماده خواهد بود که تعهدات هسته ای خودش را به وضعیتی که در برجام معلوم شده برگرداند.
معنای این شرط این است که قدم اول را آمریکا باید بردارد!
بله، حتی از این مهمتر فاصله ی زمانی معناداری هم باید بین انجام تعهدات ایران و انجام تعهدات طرف آمریکایی وجود داشته باشد. این فاصله ی زمانی با چند ساعت و چند روز و چند هفته درست نمی گردد.
به شروط ایران برگردیم...
شرط بعدی ایران که بسیار شرط مهمی است، برای ما لغو حقوقی تحریم ها کافی نیست. اینکه یک کاغذ به ما بدهند و اسمش را بگذارند فرمان اجرایی رئیس جمهور آمریکا و بگویند طبق این فرمان اجرایی تحریم های که ضد ایران اعمال شده بود، لغو شده یا تسکین پیداکرده، به درد ما نمی خورد. ما در عمل و به صورت فیزیکی برنامه ی هسته ایمان را محدود می نماییم، ولی در ازای آن صرفا یک ورق کاغذ می گیریم. فردای برجام دیدیم که عملاً کاغذ لغو تحریم دست ما بود، ولی نه توانستیم نفت بفروشیم، نه توانستیم کار بانکی نماییم، نه بیمه دادند و نه حمل ونقلمان برقرار شد. این تعبیر تقریباً هیچ! که آقای سیف گفت مال دوره ی ترامپ نیست، مال دوره ی اوباماست. مشکل اینکه برجام از لحاظ اقتصادی کار نمی کند، از دوره ی ترامپ که شروع نشده!
تنها اتفاق اقتصادی که پس از توافق افتاد این بود که فروش نفت افزایش پیدا کرد، آن هم ما پولش را نمی توانستیم بگیریم؛ یعنی نفت ما را می بردند پولش را به ما نمی دادند. در حوزه های اصلی مثل بانک و حمل و نقل که پیش زمینه ی انتفاع اقتصادی ایران بود، هیچ اتفاقی نیفتاد؛ حتی سفارتخانه های ما پس از برجام نمی توانستند حساب باز کنند که حقوق دیپلمات های ایرانی از راه آن پرداخت گردد. با چمدان پول می بردند. این ها همه در ارتباط با دوره ی اوباماست. ما آنچه را که به ازای تعطیلی یا محدودشدن برنامه ی هسته ای در چهارچوب برجام می پذیریم، انتفاع واقعی اقتصادیست. این را هم ایران راستی آزمایی خواهد نمود.
شرط چهارم ایران این است که همان جور که آنها تعهدات ما را راستی آزمایی می کنند، ما هم تعهدات آنها را راستی آزمایی خواهیم کرد. یک نهاد بین المللی وجود دارد که تعهدات هسته ای ایران راستی آزمایی می کند، امّا نه در برجام و نه اساساً در حقوق بین الملل هیچ مکانیزمی پیشبینی نشده به جهت اینکه تعهدات طرفی که می خواهد مثلاً تحریم ها را بردارد راستی آزمایی شود. این چگونه مقرر است راستی آزمایی شود؟ شرطی که ایران معین کرده اهمیتش اینجاست که راستی آزمایی لغو تحریم ها توسط ما آن هم راستی آزمایی انتفاع اقتصادی ایران نه راستی آزمایی خودِ لغو تحریم ها. یک شرط آخر هم وجود دارد که به نظر من خیلی اهمیت دارد، اینکه ما در این فاصله مذاکره ی مستقیمی با آمریکا انجام نمی دهیم.
این مورد جزو شروط جمهوری اسلامی ایران است؟
بله، این جزو شروط ماست و طرف مقابل هم خیلی اصرار به این کار دارد که حتما بنشینید با آمریکایی ها مستقیم حرف هایتان را بزنید. آمریکایی ها هم مصرند. این هم دلیل دارد؛ دلیل اصلی اش این است که اساساً برای آمریکا احیای مذاکرات از احیای برجام مهمتر است. آن چیزی که برای آمریکا اهمیت حیاتی دارد این است که ایران را بنشاند پای میز مذاکره.
راستی آزمایی چه سازوکاری دارد و چقدر طول می کشد؟
فرآیندی که در خود برجام وجود دارد این است که اعضای برجام متقابلاً تعهدات همدیگر را راستی آزمایی می کنند. اگر یک عضو برجام تشخیص داد که یک عضو دیگری به تعهداتش عمل نمی کند، مطابق ماده ی ۳۶ اجازه دارد که تعهدات خودش را کاهش بدهد، منتها تجربه ی برجام به ما نشان داد که این فرمول کار نمی نماید. طرف مقابل عملاً تعهداتش را صفر کرد. اروپایی ها همه ی تعهدات خودشان را به مکانیزم بی خاصیتی به نام اینستکس کاهش دادند. آمریکایی ها هم که اصلاً از توافق خارج شدند؛ یعنی نه فقط به تعهداتشان عمل نکردند، بلکه شروع کردند به مجازاتِ دیگرانی که داشتند به تعهداتشان عمل می کردند. ضد کشورهایی که داشتند به تعهدات برجامی شان عمل می کردند، تحریم وضع کردند. مثلاً شرکتهای چینی را به سبب مراوده با ایران تحریم کردند. مراوداتی که در چهارچوب برجام مجاز بود. همین الآن یکی از مطالبات چینی ها در مذاکرات وین این است که می گویند شما نه فقط تحریم های افراد حقیقی و حقوقی ایرانی، بلکه تحریم هایی که ضد شرکتهای چینی وضع کردید را هم باید بردارید.
الآن حرف جدیدی که ایران دارد این است که مفاد ماده ی ۳۶ برجام برای تضمین تعهدات کفایت نمی کند و تضمین های معتبرتری لازم است. مهم ترینش هم این است که یک فاصله ی زمانی مناسبی بین اجرای تعهدات دو طرف وجود داشته باشد. چیزی که راستی آزمایی خواهیم کرد این است که آیا می توانیم به هر «میزان» و به هر «طرفی» که خودمان بخواهیم نفت بفروشیم یا نه؟ اگر توانستیم بفروشیم، آیا می توانیم پولش را از کانال های رسمی دریافت کنیم؟ آیا می توانیم این پول را صرف خرید «هر کالایی» از «هر نقطه جهان» کنیم؟ آیا آن کالا به روش رسمی و مطمئن به ایران حمل خواهد شد؟ آیا دسترسی ایران به زیرساخت بانکی بین المللی برقرار است یا نه؟ این ها چیزهایی است که ایران راستی آزمایی خواهد نمود. اطمینان از این مورد هم با ایجاد فاصله ی زمانی بین تعهدات ما و تعهدات آمریکا امکان پذیر است. هیچ فرمول دیگری وجود ندارد.
اوّل آنها باید تعهداتشان را انجام بدهند. بعد یک زمان معقولی باید وجود داشته باشد که ما در آن زمان معقول مطمئن بشویم که واقعاً لغو تحریم ها «اثر» و «انتفاع» اقتصادی تولید می کند. حداقل زمان ممکن برای راستی آزمایی اثر اقتصادی لغو تحریم ها هم بین سه تا شش ماه است. حداقل سه تا شش ماه زمان لازم خواهد بود به جهت اینکه ما مطمئن بشویم که واقعاً لغو تحریم دارد در عمل کار می کند و تجارت خارجی ایران برقرار شده است. این تنها فرمول راستی آزمایی معتبر است. درصورتی که ما مطمئن بشویم این ها به نحو پایدار برقرار است، آن وقت ایران تعهدات هسته ای خودش را مجدداً انجام خواهد داد.
در بعضی صحبت ها حرف بازگشت همزمان ایران و آمریکا به تعهدات مطرح است...
در شروطی که ایران گذاشته، اصلاً الگوی همزمانی را قبول ندارد. همزمانی مفهوم اش این است که ما تعهداتمان را انجام می دهیم و بعد منتظریم آنها تحریم ها را بردارند. آنها هم که از الآن گفتند تحریم ها را بر نمی دارند، چرا؟ چون با تحریم ها کار دارند؛ یعنی می خواهند از تحریم ها برای اهداف دیگری استفاده کنند. آمریکایی ها می گویند می خواهیم به شرایط ژانویه ی ۲۰۱۷ برگردیم؛ یعنی به شرایطی که تازه دولت اوباما تمام شده بود و ترامپ آمده بود سرکار. این یک مبحث مکانیکی نیست. در ایران هم برخی از مسئولین می گویند که ما می توانیم مثلاً در چند ساعت یا چند روز به وضعیت ژانویه ی ۲۰۱۷ برگردیم. این نوع نگاه مکانیکی به بازگشت طرفین به برجام به منافع کشور خسارت خواهد زد.
بله، ایران می تواند در زمان کوتاهی به وضعیت ژانویه ی ۲۰۱۷ برگردد. تعهدات ما یک سری تعهدات فنی ملموس است که تعطیل می نماییم و برمی گردیم، ولی آیا وضعیت راهبردی و وضعیت اقتصادی ایران هم به این سادگی ها به ژانویه ی ۲۰۱۷ برمی گردد؟ این همه تحریمی که آمریکا اعمال کرد، شرکت هایی که اینجا کار می کردند و گذاشتند و رفتند، مجازات هایی که ضد بانک ها اعمال شد، فشارهایی که خزانه داری آمریکا به کشورها و شرکت ها و افراد آورد تا با ایران کار نکنند.
اف. ای. تی. اف که الآن خودش یک داستان و مانع جدیدی بر سر راه انتفاع اقتصادی ایران از برجام ایجادکرده، این طور نیست که ما با فشاردادن یک دکمه به وضعیت ژانویه ی ۲۰۱۷ برگردیم. با فشاردادن یک دکمه یا صدور یک فرمان اجرایی از طرف آمریکا، حاج قاسم سلیمانی برنمی گردد. یک تخمین اوّلیه نشان میدهد که ما فقط در حوزه ی اقتصادی چیزی حدود ۲۰۰ میلیارد دلار خسارت دیده ایم. پس ما زمان لازم داریم، چونکه هم مطمئن شویم آنها به تعهدشان عمل می کنند، هم بتوانیم اثرات اقتصادی اش را راستی آزمایی نماییم و هم زیرساختی که در این فاصله تخریب شده را آرام آرام اصلاح و احیا نماییم. چیزی به نام بازگشت سریع به برجام خلاف منافع ایران است. اینکه آقا فرمودند ما عجله نداریم، منطقش این است. اگر عجله نماییم و فرمول های بازگشت سریع را مبنای عمل قرار بدهیم عملاً آن چیزی که این وسط ذبح می شود نفع اقتصادی ایران از برجام است.
در بیانات اخیر رهبر انقلاب عبارتی داشتیم به نام فرسایشی نشدن مذاکرات. این مورد در کنار عجله نداشتن برای بازگشت به برجام چگونه قابل جمع است؟
هدف ما این است که همه ی تحریم ها برداشته شود و کشور از لحاظ اقتصادی نفع ببرد. این مدت دیگر برای ما ثابت شد که برجام ایرادهای اساسی داشت و باید این ها رفع بشود. حل این مساله خودش یک زمان معقول نیاز دارد. از این جهت نباید عجله کرد به این معنا که شرایط را برای آمریکایی ها آسان نماییم و صرفا یک کاغذی بگیریم و بگوییم توافق کردیم. این نکته در مذاکرات فعلی باید دقت شود. از سمت دیگر هم نباید این قدر مبحث را کش داد و فرسایشی کرد که عملاً طرف مقابل افکار عمومی ایران را درگیر کند بدون اینکه امتیازی به ایران بدهد.
ببینید اگر زمان بیش از اندازه و به نحو غیرمعقول طولانی شود، شرطی سازی در افکار عمومی ایران و در بازارهای اقتصادی و تعاملات رخ می دهد و کشور معطل می ماند بدون اینکه ایران عایدی داشته باشد. اگر آسان نگیریم و سفت باشیم و روی منافع کشور پافشاری نماییم، آمریکایی ها مایل اند مذاکرات را فرسایشی کنند. ارزیابی شان این است که کسانی در ایران هستند که به کم هم راضی می شوند و بدون اینکه امتیازی بدهند، فقط می خواهند بستر مذاکرات را حفظ کنند به جهت اینکه افکار عمومی را در داخل ایران به شکلی شرطی کنند بخصوص با انتخاباتی که ما در پیش داریم. بنابراین، هر دو تا لازم است. هم نباید عجله کرد، هم جلوی فرسایشی شدن را باید گرفت. ضابطه اش هم این هست که ما دنبال منافع واقعی اقتصادی باشیم. حالا این هرچقدر زمان می خواهد اشکالی ندارد.
برفرض که توافقی صورت گرفت و اثرات اقتصادی اش هم ظاهر شد چه تضمینی هست که امریکا باردیگر زیر تعهداتش نزند؟
هیچ تضمینی! اساساً هیچ تضمینی در این عرصه قابل خلق هم نیست. اینجا فقط دو مطلب می تواند کمک بکند؛ مطلب اوّل همان چیزی است که حضرت آقا مکرراً فرمودند که به جای رفع تحریم به سمت خنثی سازی تحریم ها برویم؛ یعنی برویم به سمت اینکه در داخل کشور از لحاظ اقتصادی دولتی سرکار بیاید و زیرساخت های اقتصادی را بگونه ای قدرتمند کند که حتی اگر تحریم ها هیچگاه برداشته نشد یا باردیگر برگشت، نتواند اثراتی روی اقتصاد ایران بگذارد.
از نظر مذاکراتی هم فرمول هایی وجود دارد مثل اینکه ما تعهداتمان را موقت ببینیم. مثلاً بگوییم ما تعهدمان در فلان حوزه را تا زمانی انجام می دهیم که روابط بانکی برقرار باشد. هر زمان کوچک ترین اخلالی در روابط بانکی یا فروش نفت بوجود آمد بلافاصله اجرای تعهدات هسته ایمان را متوقف می نماییم. اگر تعهدات هسته ای این شکلی موقت باشند، طرف مقابل هم می داند که اراده ی جدی داریم که اگر او به تعهدش عمل نکرد ما هم بلافاصله تعهدمان را متوقف می نماییم. این امکان دارد ضمانت مختصری ایجاد نماید که طرف های مقابل حس کنند هزینه ی عدم پایبندی به تعهداتشان بالاست.
لابه لای صحبت هایتان چند بار گریزی به این داشتید که در شرایط فعلی آمریکا به ایران و رضایت او نیاز دارد. بازگشت به برجام یکی از مصادیق این نیاز است، چرا؟ اصلاٌ آمریکا چرا باید به برجام برگردد؟
آمریکایی ها نگاهشان به برجام یک نگاه پارادایمیک است. آنها به برجام بعنوان یک توافق خلع سلاح یا یک توافق صرفا در رابطه با محدودکردن برنامه ی هسته ای ایران نگاه نمی کنند. حداقل این تیمی که الآن در آمریکا سر کار است، نگاهش این است که برجام یک پلت فرم و زیرساخت برای مهار ایران در همه ی حوزه هایی است که آمریکا با آن درگیری استراتژیک دارد. درست است که از مبحث هسته ای شروع کرده، ولی برجام این توانایی را دارد که از راه گروگان گرفتن انتفاع اقتصادی، ایران را وادار به مذاکره کند، درباره ی همه ی آن چیزهایی که آمریکایی ها نگرانش هستند. تعبیری که خودشان یک وقتی به کار برده بودند این بود که گفته بودند این تحریم هایی که ایران را تا اینجا آورده تا هرجای دیگری هم می برد. پس پرده ی کسانی که در واشنگتن نشسته اند و دارند درباره ی ایران تصمیم می گیرند، چنین ذهنیتی است.
ضمن اینکه آنها از لحاظ سیاست داخلی هم یک دعوای بزرگی با جمهوری خواهان دارند. تصورشان این است که این یک بُرد نسبت به تیمی شمرده می شود که آمد و از برجام خارج شد و مثلاً اتحاد دیپلماتیک و سیاسی را که آمریکایی ها ضد ایران بوجود آورده بودند را از بین برد. ضمن اینکه پس از تصویب قانون اقدام راهبردی در مجلس تصور نمی کردند اراده ی جدی برای اجرای این قانون داشته باشیم. بعد که دیدند اراده ی ایران جدی است و کشور در عالی ترین سطح مصمم است این قانون را اجرا کند، نگرانی های فنی هم به نگرانی های راهبردی و سیاست داخلی شان افزوده شد. حس کردند امکان دارد برنامه ی هسته ای ایران به سرعت از آن مرزهای مجازی که در ذهن خودشان وجود دارد عبور کند.
سؤال آخر اینکه تصور عده ای این است که جمهوری اسلامی اصولاً به دنبال هیچ توافقی نیست...
صراحتاً عرض می کنم، همان جور که پیشگیری از یک توافق خوب به خاطر انتخابات یا هر مسئله دیگری، یک عمل خائنانه است، به همان میزان تلاش و اصرار بر یک توافق بد به خاطر انتخابات هم خیانت است. آن چیزی که مهم می باشد، منافع ملت است. الآن دیگر کاملاً روشن است که برجام خلأهای اساسی و مشکلات جدی داشته و باید این مشکلات را حل نماییم. باید بر موضع خودمان پافشاری نماییم.
فکر کنید آمریکایی ها باردیگر ابزار اسنپ بک به دستشان برگردد؛ یعنی بتوانند ما را تهدید بکنند و بگویند که هر لحظه ای که دلشان بخواهد از توافق بیرون می روند و قطعنامه های شورای امنیت را برمی گردانند. واقعاً تصور می کنید که دیگر کسی امتیازی به ما خواهد داد؟ مشخص است که ایران را در گوشه ی رینگ اقتصادی می خواهند نگه دارند تا امتیازهای بیشتری بگیرند. پس، اگر فرصتی وجود دارد که به نظر من وجود دارد، این فرصت باید به نحو حداکثری از آن استفاده گردد. تمام تحریم ها باید برداشته شود؛ انتفاع اقتصادی ایران تضمین شود؛ انتفاع اقتصادی ایران راستی آزمایی شود و درصورتی که برای ما به اثبات رسید ما هم تعهداتمان را انجام می دهیم.
منبع: parlemaniran.com
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب